Biologia - Matura Maj 2018, Poziom rozszerzony (Formuła 2007) - Zadanie 7. Kategoria: Protisty Typ: Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień. Na rysunku przedstawiono budowę pantofeleka – jednokomórkowego organizmu heterotroficznego, zaliczanego do Protista. Występuje on pospolicie w strefie przybrzeżnej i otwartej toni
Zadanie 1. (1 pkt) Układ powłokowy Podaj/wymień Tkanka tłuszczowa jest utworzona z komórek gromadzących tłuszcz. Jej główną funkcją jest magazynowanie substratów energetycznych. Występuje w różnych miejscach organizmu, więc spełnia też inne funkcje. Podaj przykład miejsca występowania tkanki tłuszczowej w organizmie człowieka i funkcję tej tkanki związaną z podaną lokalizacją, inną niż magazynowanie substratów energetycznych. Zadanie 2. (1 pkt) Tkanki roślinne Podaj/wymień Po zakończeniu wzrostu komórki roślinne się różnicują. W trakcie tego procesu jest budowana wtórna ściana komórkowa, w skład której mogą wchodzić różne substancje wpływające na właściwości ściany komórkowej, takie jak kutyna, lignina lub suberyna. Podkreśl nazwy tych tkanek roślinnych, których przystosowanie do pełnionej funkcji polega na obecności ścian komórkowych zbudowanych głównie z ligniny. drewno, korek, kolenchyma, łyko, miazga, sklerenchyma Zadanie 3. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Podaj/wymień Płynność błony to zdolność lipidów i białek błonowych do przemieszczania się w obrębie płaszczyzny dwuwarstwy. Stopień płynności jest czynnikiem istotnym dla funkcji błony i musi być utrzymany w określonych granicach. Na schemacie przedstawiono model budowy błony komórkowej komórki zwierzęcej. a)Określ, którą cyfrą (1 czy 2) oznaczono na schemacie zewnętrzną przestrzeń komórki. Odpowiedź uzasadnij. b)Podaj, który ze związków chemicznych budujących błonę komórkową, poza obecnymi w fosfolipidach kwasami tłuszczowymi, powoduje zmniejszenie jej płynności. Zadanie 4. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj/wymień Pozostałe W otoczce jądrowej obecne są pory, jakich nie mają błony innych organelli komórkowych. Przez te niewielkie otwory transportowane są różnego rodzaju substancje z jądra komórkowego do cytoplazmy i z cytoplazmy do jądra. Liczba porów w otoczce jądrowej jest różna w różnych rodzajach komórek i zależy od ich aktywności metabolicznej. a)Podaj po jednym przykładzie substancji, które przenikają z jądra komórkowego do cytoplazmy z cytoplazmy do jądra komórkowego b)Wykaż związek pomiędzy aktywnością metaboliczną komórki a zwiększoną liczbą porów w otoczce jej jądra. Zadanie 5. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Metody badawcze i doświadczenia Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Uczniowie przygotowali pokaz ilustrujący zjawisko osmozy. Trzy woreczki (A, B, C) z tworzywa o własnościach błony półprzepuszczalnej, stanowiące modele komórek, wypełnili roztworami glukozy o stężeniach 1%, 5% oraz 10%. Szczelnie zamknięte woreczki umieścili w zlewce z 5% roztworem glukozy. Zestaw do tego pokazu przedstawiono na rysunku. W odpowiednie miejsca tabeli wpisz określenia opisujące warunki, przebieg pokazu oraz obserwacje. Komórka \ Cecha Roztwór w którym znajduje się komórka Kierunek przepływu wody Objętość komórki A hipertoniczny B do komórki i z komórki C zwiększy się Zadanie 6. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) W inżynierii genetycznej w celu otrzymania określonych substancji, np. białek, najczęściej wprowadza się geny eukariontów do komórek bakteryjnych, których hodowla jest tania, a jednocześnie efektywna, ponieważ otrzymuje się dużo organizmów w niewielkiej objętości. Jednak w niektórych sytuacjach konieczne jest wprowadzanie genów do komórek eukariotycznych, np. przy wytwarzaniu hormonu erytropoetyny (EPO), który jest glikoproteiną powstającą z udziałem struktur Golgiego. a)Wyjaśnij, dlaczego glikoproteina EPO nie może być wytwarzana z wykorzystaniem komórek prokariotycznych. b)Oceń prawdziwość stwierdzeń dotyczących erytropoetyny. Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literę P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literę F, jeśli stwierdzenie jest fałszywe. P/F 1. Erytropoetyna jest wytwarzana w organizmie człowieka przez nerki. 2. Erytropoetyna stymuluje wytwarzanie krwinek czerwonych w szpiku kostnym. 3. Wysokie ciśnienie parcjalne tlenu we krwi stymuluje wytwarzanie większej ilości EPO. Zadanie 7. (2 pkt) Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Na uproszczonym schemacie przedstawiono jeden ze szlaków metabolicznych aminokwasu fenyloalaniny. a)Podaj nazwę choroby genetycznej spowodowanej mutacją genu kodującego enzym E3 oraz określ, na czym polega ta choroba. b)Wyjaśnij, dlaczego osoby z chorobą genetyczną spowodowaną mutacją genu kodującego enzym E3 są nadwrażliwe na promieniowanie UV. Zadanie 8. (1 pkt) Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W tabeli przedstawiono dane dotyczące czasu trwania faz pracy komór serca człowieka przy normalnym oraz przyspieszonym tętnie. Tętno Czas skurczu komór (s) Czas rozkurczu komór 70 0,28 0,58 150 0,25 0,15 Na podstawie: A. Michajlik, W. Ramotowski, Anatomia i fizjologia człowieka, Warszawa 2006. Na podstawie danych z tabeli określ, na czym polega zmiana w pracy komór serca, gdy tętno jest przyspieszone. Zadanie 9. (2 pkt) Układ krążenia Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Serce, wyizolowane z organizmu człowieka, np. przeznaczone do transplantacji, nadal kurczy się rytmicznie, jeżeli zostanie umieszczone w odpowiednich warunkach. Odpowiada za to układ bodźcowo-przewodzący, zbudowany ze zmodyfikowanych włókien mięśniowych serca. Na schemacie przedstawiającym budowę serca opisano elementy układu bodźcowo-przewodzącego. a)Zaznacz, który z elementów opisanych na rysunku pełni funkcję nadrzędną w układzie bodźcowo-przewodzącym serca. węzeł zatokowo-przedsionkowy węzeł przedsionkowo-komorowy pęczek przedsionkowo-komorowy b)Wyjaśnij, dlaczego działanie układu bodźcowo-przewodzącego zapewnia pracę serca umieszczonego poza organizmem człowieka. Zadanie 10. (2 pkt) Układ hormonalny Uzupełnij/narysuj wykres, schemat lub tabelę Informacje do zadania 10. i 11. Przeprowadzono badanie zmian stężenia glukozy i insuliny we krwi zdrowych ludzi. Podano na czczo 20 ochotnikom po 50 g roztworu glukozy i w czasie dwóch godzin dokonywano pomiarów stężenia glukozy oraz insuliny we krwi. W tabeli przedstawiono uśrednione wartości ich stężeń. Czas od podania glukozy [min] 0 15 30 60 90 120 Stężenie glukozy we krwi [mg%] 90 120 135 100 80 75 Stężenie insuliny we krwi [mU/L] 2,9 10,1 12,5 10,5 5,0 2,9 Na podstawie danych z tabeli sporządź liniowy wykres ilustrujący zmiany stężenia glukozy we krwi badanych ludzi w czasie od momentu jej podania. Zadanie 11. (1 pkt) Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Informacje do zadania 10. i 11. Przeprowadzono badanie zmian stężenia glukozy i insuliny we krwi zdrowych ludzi. Podano na czczo 20 ochotnikom po 50 g roztworu glukozy i w czasie dwóch godzin dokonywano pomiarów stężenia glukozy oraz insuliny we krwi. W tabeli przedstawiono uśrednione wartości ich stężeń. Czas od podania glukozy [min] 0 15 30 60 90 120 Stężenie glukozy we krwi [mg%] 90 120 135 100 80 75 Stężenie insuliny we krwi [mU/L] 2,9 10,1 12,5 10,5 5,0 2,9 Wyjaśnij, w jaki sposób insulina powoduje obniżenie stężenia glukozy we krwi. Zadanie 12. (2 pkt) Układ hormonalny Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Do poradni rodzinnej zgłosił się pacjent, u którego stwierdzono następujące objawy: nadmierną masę ciała, osłabienie, ospałość oraz trudności z termoregulacją. Lekarz, podejrzewając niedoczynność tarczycy, zlecił zbadanie poziomu tyreotropiny (TSH) we krwi pacjenta. Określ, jaki poziom TSH, zbyt wysoki czy zbyt niski w stosunku do normy, może świadczyć o niedoczynności tarczycy. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając sprzężenie zwrotne ujemne. Zadanie 13. (1 pkt) Enzymy Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Stała Michaelisa (Km) jest miarą powinowactwa enzymu do substratu – im większe powinowactwo wykazuje enzym, tym mniejsze jest stężenie substratu, przy którym szybkość reakcji jest równa połowie szybkości maksymalnej. W tabeli przedstawiono wartości stałej Michaelisa dla czterech różnych substratów reakcji katalizowanych przez określony enzym. Uszereguj substraty według wzrastającego powinowactwa enzymu do tych substratów, wpisując w tabelę numery 1–4. Substrat Wartość Km (mol/l) Numer A 6,5 x 10-5 B 7,1 x 10-5 C 1,2 x 10-5 D 4,7 x 10-5 Na podstawie: J. Witwicki, W. Ardelt, Elementy enzymologii, Warszawa 1989. Zadanie 14. (1 pkt) Metabolizm - pozostałe Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podczas przemian metabolicznych w komórkach ważną rolę odgrywają związki chemiczne pełniące funkcję przenośników. Każdej z wymienionych reakcji (A–C) przyporządkuj właściwy związek chemiczny (1–4), który w niej uczestniczy. Reakcje chemiczne Związki chemiczne A. redukcja 1. ATP B. fosforylacja 2. ADP C. dehydrogenacja 3. NAD 4. NADH A. ................ B. ................. C. ................ Zadanie 15. (1 pkt) Oddychanie komórkowe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Niektóre bakterie i grzyby uzyskują energię w procesie fermentacji mleczanowej (mlekowej). Pierwszym etapem fermentacji jest glikoliza, w czasie której glukoza jest przekształcana do pirogronianu i zostaje uwolniona energia. W następnym etapie pirogronian jest przekształcany w mleczan. Mleczan jest związkiem szkodliwym dla komórki, natomiast pirogronian to związek kluczowy w przemianach metabolicznych. Na schemacie przedstawiono przebieg fermentacji mleczanowej. Wyjaśnij, jakie znaczenie dla przebiegu fermentacji mleczanowej ma przekształcanie pirogronianu w mleczan podczas tego procesu. Zadanie 16. (1 pkt) Metabolizm - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Przechowywanie warzyw i owoców w odpowiednich warunkach jest gwarancją ich dostępności na rynku z zachowaniem wysokiej jakości. Temperatura to jeden z najważniejszych czynników abiotycznych, które wpływają na długość czasu przechowywania warzyw i owoców. Przechowywanie w chłodniach, w temperaturze 1 – 6 °C, zapobiega rozwojowi bakterii będących przyczyną psucia się warzyw i owoców, a także ogranicza ubytki ich biomasy. Wyjaśnij, dlaczego niska temperatura ogranicza ubytki masy przechowywanych warzyw i owoców. Zadanie 17. (2 pkt) Budowa i funkcje komórki Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Plastydy są organellami występującymi w komórkach roślinnych. Formą wyjściową dla wszystkich rodzajów plastydów są proplastydy, charakterystyczne dla komórek merystematycznych. Na schemacie przedstawiono rodzaje plastydów oraz możliwości ich przekształcania się. a)Podaj, jaką funkcję pełnią leukoplasty w komórce roślinnej. b)Korzystając ze schematu, wyjaśnij, dlaczego bulwy ziemniaków wystawione na działanie światła zielenieją po pewnym czasie. Zadanie 18. (3 pkt) Tkanki roślinne Podaj/wymień Na rysunku przedstawiono fragment budowy anatomicznej korzenia. a)Podaj nazwy oraz funkcje tkanek oznaczonych na rysunku literami A i B. Nazwa tkanki Funkcja tkanki A B b)Spośród cech budowy korzenia widocznych na rysunku podaj jedną, która świadczy o tym, że zilustrowano na nim budowę pierwotną tego organu. Zadanie 19. (2 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Fotosynteza Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Uczniowie przygotowali do doświadczenia dwa zestawy (A i B) przedstawione na rysunku. Zlewkę i probówki w zestawie A napełnili odstaną wodą wodociągową, natomiast zlewkę i probówki w zestawie B – odstaną wodą wodociągową, w której rozpuścili niewielką ilość wodorowęglanu potasu (KHCO3). Oba zestawy umieścili obok siebie, w tej samej odległości od źródła światła. Po pewnym czasie stwierdzili, że proces fotosyntezy przebiegał intensywniej w roślinach z zestawu B niż w roślinach umieszczonych w zestawie A. a)Podaj parametr, za pomocą którego można określić intensywność fotosyntezy w tym doświadczeniu. b)Wyjaśnij, dlaczego w roślinach z zestawu B fotosynteza przebiegała intensywniej. Zadanie 21. (2 pkt) Metody badawcze i doświadczenia Fizjologia roślin Sformułuj wnioski, hipotezę lub zaplanuj doświadczenie Do doświadczenia, którego celem było zbadanie roli liścieni we wzroście i rozwoju rośliny, użyto 30 skiełkowanych nasion fasoli (siewek posiadających kilkumilimetrowy korzeń), umieszczonych w odrębnych naczyniach z wodą wodociągową. Siewki podzielono na trzy zestawy (I–III) po 10 sztuk: I – siewki, którym pozostawiono oba liścienie, II – siewki, którym usunięto jeden liścień, III – siewki, którym usunięto oba liścienie. Wszystkie zestawy umieszczono w jednakowych warunkach temperatury i oświetlenia. Podczas doświadczenia obserwowano rozwój roślin, a po tygodniu zmierzono długość ich liści, łodyg i korzeni. Na rysunku przedstawiono przebieg i wyniki doświadczenia. a)Określ, który zestaw jest w doświadczeniu próbą kontrolną. Odpowiedź uzasadnij. b)Sformułuj wniosek uwzględniający funkcję liścieni we wzroście i rozwoju siewki. Zadanie 22. (1 pkt) Zwierzęta - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij U zwierząt obojnaczych (hermafrodytycznych), np. dżdżownicy lub ślimaka winniczka, podczas rozmnażania płciowego dwa osobniki łączą się ze sobą, żeby przekazać sobie wzajemnie nasienie. Podaj nazwę opisanego procesu i wyjaśnij, dlaczego wymiana gamet pomiędzy osobnikami obojnaczymi jest korzystna. Zadanie 24. (3 pkt) Kręgowce Układ oddechowy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W wymianie gazowej u płazów istotne znaczenie ma skóra. U większości gatunków tą drogą odbywa się 30 – 50% całkowitej wymiany gazowej. Istnieją nawet gatunki nieposiadające płuc, np. rodzina salamander bezpłucnych (Plethodontidae). Przedstawiciele tej rodziny mają niewielkie rozmiary – najczęściej kilka centymetrów długości, największe osiągają niewiele ponad 20 cm. a)Na przykładzie dwóch cech budowy skóry płazów wykaż jej przystosowanie do wymiany gazowej. b)Wyjaśnij związek niewielkich rozmiarów ciała salamander bezpłucnych ze sposobem wymiany gazowej u tych płazów. Zadanie 25. (1 pkt) Kręgowce Układ wydalniczy Podaj i uzasadnij/wyjaśnij W tabeli przedstawiono rodzaje oraz procentowy udział związków azotowych, wydalanych przez trzy gatunki kręgowców (A, B i C), które żyją w różnych środowiskach. Gatunek kręgowca Wydalane związki azotowej przemiany materii (w %) amoniak mocznik kwas moczowy A 96 2,5 1,5 B 21 75 4 C 1,5 3,5 95 Określ, który gatunek kręgowca (A, B czy C) żyje w środowisku słodkowodnym. Uzasadnij odpowiedź, wykazując związek wydalanych produktów azotowej przemiany materii ze środowiskiem życia. Zadanie 26. (1 pkt) Grzyby Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Na rysunku przedstawiono (w sposób uproszczony) strzępki dwóch odmiennych płciowo, haploidalnych grzybni pieczarki biorących udział w procesie płciowym (somatogamii). Zaznacz rysunek przedstawiający grzybnię, z której są zbudowane owocniki tej pieczarki. Zadanie 27. (1 pkt) Genetyka - pozostałe Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Przeczytaj uważnie poniższą informację. „Wi-fi z laptopa zmienia kod genetyczny plemników”. Do takich wniosków doszli badacze, którzy zaobserwowali wpływ promieniowania elektromagnetycznego z laptopa na męską spermę – donosi „Daily Telegraph”. Źródło: Wyjaśnij, dlaczego podkreślone sformułowanie zostało błędnie użyte. Zadanie 28. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj/wymień Efekt dziedziczenia zmutowanego allelu powodującego defekt organizmu zależy od tego, czy allel ten jest dominujący, czy – recesywny. Na schematach przedstawiono dwa modele dziedziczenia (I i II) autosomalnej cechy jednogenowej. W obu rodowodach w pokoleniu F1 nie zaznaczono osób chorych. a)Uzupełnij tabelę, wpisując oznaczenia cyfrowe zdrowych osób z pokolenia F1. Fenotyp Model dziedziczenia I Model dziedziczenia II zdrowy b)Określ prawdopodobieństwo (w %) wystąpienia choroby u kolejnego dziecka w pokoleniu F1, w obu zilustrowanych przypadkach. Model dziedziczenia I Model dziedziczenia II Zadanie 29. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Dystrofia mięśniowa typu Duchenne’a jest chorobą genetyczną uwarunkowaną allelem recesywnym, sprzężonym z płcią. Na schemacie przedstawiono rodowód ilustrujący dziedziczenie dystrofii mięśniowej w pewnej rodzinie. a)Wymień numery wszystkich osób, które na pewno są nosicielami dystrofii mięśniowej Duchenne’a. b)Uzasadnij, dlaczego rodzice oznaczeni numerami 6 i 7 mogą mieć pewność, że ich córka nie będzie chora na dystrofię mięśniową. Zadanie 30. (2 pkt) Dziedziczenie Podaj/wymień Barwa tłuszczu u królików zależy od jednej pary alleli oraz od rodzaju pokarmu. Osobniki heterozygotyczne oraz homozygoty dominujące mają enzym rozkładający ksantofil (barwnik będący przyczyną żółtego zabarwienia tłuszczu). U homozygot recesywnych ten enzym jest nieaktywny, ale karmienie paszą pozbawioną ksantofilu powoduje, że ich tłuszcz jest biały. Skrzyżowano parę królików heterozygotycznych pod względem genu warunkującego barwę tłuszczu i otrzymano potomstwo o różnym zabarwieniu tłuszczu. Określ procentowy udział fenotypów (barwa tłuszczu) wśród potomstwa tej pary królików w zależności od rodzaju otrzymywanej paszy. Procentowy udział fenotypów (tłuszcz biały i żółty) wśród potomstwa karmionego paszą zawierającą ksantofil bez ksantofilu Zadanie 31. (2 pkt) Ekologia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj/wymień Modraszek arion składa jaja na kwiatach różnych gatunków macierzanki. Z jaja po kilku dniach wylęga się gąsienica, która żywi się macierzanką, przechodzi linienia, rosnąc jednak niewiele. Po pewnym czasie gąsienica opuszcza roślinę; musi jednak w ciągu doby zostać znaleziona przez robotnicę mrówki wścieklicy. Gdy dojdzie do takiego kontaktu, gąsienica wydziela słodki płyn, spijany przez mrówkę, która następnie transportuje gąsienicę do mrowiska. Wewnątrz kolonii gąsienica modraszka przestaje wydzielać słodki płyn i zaczyna odżywiać się larwami mrówek. W ciągu 10 miesięcy życia w mrowisku, zanim przeobrazi się w poczwarkę, zjada nawet 300 larw. Na podstawie: M. Selezniew Modraszek arion. a)Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Opisana zależność między larwami modraszka ariona i larwami mrówki wścieklicy to drapieżnictwo. komensalizm. konkurencja. mutualizm. b)Wymień poziomy troficzne, do których należy larwa modraszka ariona w kolejnych etapach rozwoju. Zadanie 32. (1 pkt) Ekologia Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) W skład ekosystemu jeziora wchodzą między innymi populacje trzech gatunków rybożernych ptaków: czapli siwej, kormorana czarnego i rybołowa. Czapla czatuje na swoje ofiary przy brzegu, kormoran nurkuje i łapie je pod wodą, natomiast rybołów chwyta z powietrza ryby pływające przy powierzchni wody. Zaznacz poprawne dokończenie zdania. Konkurencja o pokarm między czaplami, kormoranami i rybołowami jest niewielka, ponieważ łańcuchy pokarmowe, do których należą te gatunki, nie mają wspólnych ogniw. nisze ekologiczne tych gatunków tylko nieznacznie się pokrywają. przedstawione gatunki ptaków są konsumentami różnych rzędów. przedstawione gatunki reprezentują różne poziomy troficzne. Zadanie 33. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Przykładem występowania mechanizmów izolacji rozrodczej prezygotycznej są dwa gatunki szałwii o pokrywających się zasięgach, występujące w południowej Kalifornii: kwitnąca wczesną wiosną Salvia mellifera oraz kwitnąca na przełomie wiosny i lata Salvia apiana. Oba te gatunki różnią się budową kwiatów, które są zapylane przez różne gatunki pszczół. Na płatkach S. mellifera mogą siadać tylko małe pszczoły, gdyż duże się na nich nie mieszczą. Większe płatki i dłuższe pręciki szałwii S. apiana umożliwiają jej zapylanie przez duże pszczoły innego gatunku. Jeśli na kwiatach S. apiana usiądzie mała pszczoła, to do zapylenia nie dojdzie, gdyż jej ciało nie ociera się o pylniki. Na podstawie: E. Solomon, L. Berg, D. Martin, C. Villee, Biologia, Warszawa 2000. a)Na podstawie tekstu określ, na czym polega izolacja prezygotyczna. b)Zaznacz dwa rodzaje izolacji prezygotycznej występujące w przypadku opisanych gatunków szałwii. geograficzna mechaniczna sezonowa siedliskowa Zadanie 34. (2 pkt) Wpływ człowieka na środowisko i jego ochrona Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Gdyby nie naturalny efekt cieplarniany, za którego powstanie odpowiadają głównie para wodna i dwutlenek węgla, to średnia temperatura na Ziemi wynosiłaby około –18 °C. Jednak w ostatnich latach zaobserwowano zwiększanie efektu cieplarnianego, spowodowane stałym wzrostem stężenia gazów cieplarnianych, pochodzących z antropogenicznych źródeł emisji. a)Podaj przykład gazu cieplarnianego, innego niż podane w tekście. b)Wyjaśnij, w jaki sposób zwiększona emisja gazów cieplarnianych przyczynia się do zwiększenia efektu cieplarnianego. Zadanie 35. (2 pkt) Ewolucjonizm i historia życia na ziemi Zamknięte (np. testowe, prawda/fałsz) Przykładami pośrednich dowodów ewolucji, których dostarcza anatomia porównawcza, są narządy homologiczne i analogiczne występujące u różnych grup organizmów. Zaznacz dwie pary narządów, które są narządami homologicznymi. listek mchu płonnika, liść tulipana liść pułapkowy rosiczki, płatek róży oko karpia, oko człowieka odnóże grzebiące owada turkucia, przednia kończyna kreta skrzydło motyla, skrzydło nietoperza Zadanie 36. (3 pkt) Inżynieria i badania genetyczne Podaj i uzasadnij/wyjaśnij Skrobia ziemniaczana jest stosowana na szeroką skalę w przemyśle papierniczym i włókienniczym, ale aby móc ją wykorzystać, należy ze skrobi usunąć amylozę. Ten proces wymaga dużych ilości energii i wody, jest więc kosztowny, jednak uzyskane produkty są jakościowo lepsze i trwalsze. Jednym z osiągnięć biotechnologii jest zmodyfikowany genetycznie ziemniak, zwany amflorą, do którego wprowadzono jedynie dodatkową kopię jego własnego genu, co spowodowało zahamowanie ekspresji białka GBSS, odpowiedzialnego za biosyntezę amylozy – dlatego jego skrobia składa się wyłącznie z amylopektyny. Amflora została dopuszczona przez Komisję Europejską do uprawy w krajach Europy jedynie dla celów przemysłowych. Rolnicy, którzy uprawiają amflorę, są zobowiązani do przestrzegania wielu zasad, do zbioru plonów przed wyprodukowaniem nasion przez rośliny oraz zapobiegania pozostawianiu bulw ziemniaków na polu po zbiorach. Na podstawie: GMO dla opornych, Wiedza i Życie, wrzesień 2010. a)Określ, czy ziemniak amflora jest organizmem transgenicznym. Odpowiedź uzasadnij. b)Wyjaśnij, dlaczego rolnicy są zobowiązani do zbierania z uprawy bulw amflory przed wyprodukowaniem nasion. c)Biorąc pod uwagę możliwe skutki dla środowiska przyrodniczego, podaj jeden argument „za” uprawą amflory.
Biologia, matura 2023 maj - poziom rozszerzony - pytania i odpowiedzi. DATA: 11 maja 2023 Biologia, matura 2007, arkusz - poziom rozszerzony. matura 2006 maj.
Ranking 6 najlepszych aplikacji mobilnych do matury z biologii ( Kategorie: 2007, biologia, CKE, Matura, poziom rozszerzony, wyniki matury Tagi: matura z biologii, wyniki matury z biologii Egzamin maturalny z biologii w 2007 roku odbył się 11 maja. Maturzyści mogli zdawać biologię jako przedmiot obowiązkowy wybrany przez zdającego z listy przedmiotów obowiązkowych lub jako przedmiot dodatkowy. Zdający, wybierając biologię jako przedmiot obowiązkowy mógł wybrać poziom, natomiast w formie dodatkowej egzamin był przeprowadzony tylko na poziomie dodatkowym. W roku 2007 o świadectwo dojrzałości ubiegało się 422 991 osób. Do matury z biologii (biorąc pod uwagę wszystkie formy egzaminu) przystąpiło 112 634 osób. Do egzaminu z biologii na poziomie podstawowym przystąpiło 60 777 osób, na poziomie rozszerzonym zdawało 34 925 osoby. Jako egzamin dodatkowy (tylko na poziomie rozszerzonym) biologię zdawało 16 848 maturzystów. Zdecydowanej większości (98%) maturzystów udało się zdać egzamin na poziomie rozszerzonym. W liceach ogólnokształcących egzamin zdało 98% absolwentów, w technikach – 88%, w liceach profilowanych – 81%. Natomiast co najmniej 30% punktów na egzaminie zdawanym dodatkowo uzyskało 93% zdających. Średnim wynikiem uzyskanym przez maturzystów we wszystkich typach szkół było 60%; absolwenci liceów ogólnokształcących uzyskiwali średnio 61%, liceów profilowanych – 39%, a techników – 41%. Średni wynik egzaminu zdawanego obowiązkowo na poziomie rozszerzonym wyniósł 61%, a dodatkowo – 56%. Źródło: Marta Kozownicka
O co chodzi? Rozszerzona biologia na maturze 2023 - ARKUSZE CKE, ODPOWIEDZI, ZADANIA. Wszystkie najważniejsze informacje dotyczące egzaminu z 11 maja znajdziecie w jednym miejscu. Matury 2023 trwają najlepsze, a po obowiązkowych maturach na poziomie podstawowym, przyszedł czas na wybrane przez maturzystów rozszerzenia.
Rok: 2020 Instytucja: CKE Temat: Biologia Dla przedmiotu Biologia z kategorii Matura poziom rozszerzony znaleźliśmy dokładnie 2 arkusze do pobrania za darmo z Matura biologia 2020 lipiec (poziom rozszerzony). Arkusze pochodzą z roku 2020 od CKE . PDF pytania Biologia 2020 lipiec matura rozszerzona - POBIERZ PDF PDF odpowiedzi Biologia 2020 lipiec matura rozszerzona odpowiedzi - POBIERZ PDF
Matura próbna Operon język polski 2007: Maj 2007: matura: CKE: Matura język polski 2007: Listopad 2006: Biologia – matura poziom podstawowy. Chemia
Ranking 6 najlepszych aplikacji mobilnych do matury z biologii ( Egzamin maturalny z biologii na poziomie rozszerzonym w 2007 roku odbył się 11 maja, podobnie jak i egzamin na poziomie podstawowym. Arkusz egzaminacyjny dla maturzystów bardziej zaawansowanych składał się z 39 zadań, na wykonanie których przeznaczono 150 minut. Arkusz zawierał 39 zadań: 30 otwartych i 9 zamkniętych. Wśród zadań otwartych przeważały zadania krótkiej odpowiedzi, natomiast w przypadku zadań zamkniętych zastosowano głównie zadania wielokrotnego wyboru i „na dobieranie”. Sprawdzano wiadomości i umiejętności opisane w standardach wymagań egzaminacyjnych dla poziomu podstawowego i poziomu rozszerzonego z zakresu treści Podstawy Programowej. Zadanie 1. miało charakter zamknięty – należało na podstawie danych zaznaczyć trafne wyjaśnienie mechanizmu przenikania tlenu z powietrza pęcherzykowego do krwi oraz dwutlenku węgla z krwi do powietrza pęcherzykowego. W zadaniu 2. maturzysta miał wyjaśnić na podstawie schematu zawartego w zadaniu, dlaczego nie wszystkie składniki znajdujące się we krwi przenikają do płynu dializującego. W zadaniu kolejnym, 3., miał natomiast podać nazwę elementu nefronu, w którym zachodzi filtracja krwi. W zadaniu 4. przedstawiono na schemacie sposoby powstawania bliźniąt; należało uzupełnić schemat w taki sposób, by podane wnioski tworzyły sensowną i zgodną z prawdą całość. Piąte zadanie polegało na skonstruowaniu i wypełnieniu tabeli porównującej funkcjonowanie układów: nerwowego i hormonalnego na podstawie informacji zawartych w tekście. Maturzyści w zadaniu 6. mieli ocenić, czy przedstawione na wykresie wyniki badań świadczą o prawidłowym funkcjonowaniu organizmu pacjenta. Wykres został zawarty w zadaniu. Zadanie 7. polegało na zaznaczeniu dwóch zdań (z podanych) – takich, które zawierają prawdziwe informacje dotyczące procesów zachodzących w układzie pokarmowym człowieka, a zadanie 8. na udzieleniu odpowiedzi dotyczącej składu chemicznego organizmu roślinnego. W zadaniu 9. należało narysować wykres – diagram słupkowy, który porównywałby procentową zawartość lipidów, węglowodanów oraz białek w dwóch organizmach, scharakteryzowanych w zadaniu. Zadanie 10. wymagało podania dwóch wspólnych funkcji wody pełnionych przez nią zarówno u roślin, jak i u zwierząt, a 11. – zaznaczyć jeden z podanych fragmentów opisu różnych rodzajów komórek – taki, który przedstawia opis komórki rośliny lądowej. Swój wybór należało uzasadnić jednym argumentem. Zadanie kolejne, 12., brzmiało w następujący sposób: ”Na podstawie analizy tekstu, uzupełnij tabelę, wpisując do niej odpowiednie określenia spośród wymienionych w nawiasach tak, aby ilustrowały zależność pomiędzy ilością obu białek, liczbą komórek satelitarnych (satelitowych) i szybkim przyrostem masy mięśni.”, a 13. składało się z 2 podpunktów, w których należało przyporządkować każdy z wymienionych związków (mioglobinę, glikogen, laktozę, miozynę, immunoglobinę) do białek lub do węglowodanów oraz określić rolę dwóch wybranych spośród nich w organizmie człowieka. W zadaniu 14. podano przykład jednego z procesów katabolicznych zachodzących w komórce; należało podać nazwę tego procesu oraz krótko uzasadnić kataboliczny charakter tego procesu. Zadanie 15. wymagało uzasadnienia, że obecność aerenchymy stanowi przystosowanie roślin wodnych do życia w środowisku wodnym, 16. natomiast uzupełnienia w tabeli informacji dotyczących wiązania CO2 w cyklach obu rodzajów roślin na podstawie analizy danych z dwóch podanych schematów. Maturzysta w zadaniu 17. miał podać przykład jednego ze sposobów, w jaki rośliny zabezpieczają się przed samozapyleniem, w 18. – sformułować problem badawczy do przedstawionego na ilustracji doświadczenia, a w 19. natomiast – sformułować dwa wnioski dotyczące ruchów aparatów szparkowych badanej rośliny na podstawie analizy przedstawionych danych. Do zadań 20. i 21. dołączono wykres przedstawiający wyniki pomiarów wilgotności powietrza i aktywności samic komarów atakujących grupę ludzi. W zadaniu 20. należało sformułować hipotezę badawczą dotyczącą aktywności samic komarów potwierdzoną przedstawionymi wynikami badań, a w 21. określić znaczenie pobranej krwi ssaka dla samicy komara oraz podać przykład negatywnego skutku dla człowieka pobierania jego krwi przez komara. W zadaniu 22. należało poprawnie dokończyć zdanie, wybierając odpowiedzi spośród A do D. W zadaniu 23. maturzysta miał opisać, w jaki sposób utrzymywana jest dwuniciowa struktura cząsteczki DNA. Zadanie 24. przedstawiało tabelę z wynikami badań dotyczących materiału genetycznego pewnego wirusa; w tabeli zawarto informacje o rodzaju nukleotydu oraz procentowej zawartości nukleotydu w badanym materiale. Na podstawie analizy przedstawionych wyników badań należało określić rodzaj: a) kwasu nukleinowego (RNA, czy DNA), który jest materiałem genetycznym tego wirusa. b) cząsteczki (jednoniciowa, czy dwuniciowa), którą ma kwas nukleinowy tego wirusa. Każdą z odpowiedzi uzasadnij jednym argumentem. Polecenie 25. wymagało zapoznania się z rysunkiem schematycznym, na którym przedstawiono chromosomy osobnika muszki owocowej. Maturzysta, przyjmując założenia zawarte w tekście i na ilustracji, miał wpisać w odpowiednie miejsca, oznaczone na rysunku kreskami, symbole literowe alleli osobnika o podanym genotypie oraz zapisać wszystkie rodzaje gamet produkowane przez osobnika muszki owocowej o podanym powyżej genotypie. Kolejne 26., zadanie polegało na zaznaczeniu takiego wykresu, który prawidłowo ilustruje zależność między wiekiem matki, a częstotliwością występowania zespołu Downa u noworodków, a zadanie 27. na podaniu kolejności genów A, B, C w chromosomie. Treść zadania 28. brzmiała: „Barwa kwiatów groszku pachnącego (Lathyrus odoratus) jest determinowana przez dwie pary odrębnych genów, które współdziałają (wzajemnie się uzupełniają) w tworzeniu barwy purpurowej. W wyniku krzyżówki dwóch odmian groszku o kwiatach białych (AAbb x aaBB), w pokoleniu F1 otrzymano osobniki tylko o kwiatach purpurowych. Następnie skrzyżowano dwa osobniki z pokolenia F1 i w pokoleniu F2 otrzymano 9 osobników o kwiatach purpurowych i 7 osobników o kwiatach białych.” Należało zapisać odpowiednią krzyżówkę pomiędzy dwoma osobnikami z pokolenia F1 oraz podać wszystkie możliwe genotypy osobników o kwiatach purpurowych występujące w pokoleniu F2. W zadaniu 29. należało zaznaczyć nić DNA spośród odpowiedzi A-D, która zawiera informację potrzebną do syntezy przedstawionego łańcucha aminokwasów, korzystając przy tym z tabeli kodu genetycznego, a w 30. natomiast należało zaznaczyć takie dokończenie zdania spośród A-D, które poprawnie definiuje organizmy transgeniczne. Zadanie 31. wymagało od maturzysty wyjaśnia na podstawie analizy rysunków, dlaczego stosowanie kremów z filtrem UV obniża ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej skóry. Zadanie 32. polegało na podaniu nazwy zależności przedstawionej w zawartym w zadaniu tekście oraz określeniu, do którego rodzaju stosunków między populacjami (antagonistyczne, nieantagonistyczne czy neutralne) należy owa zależność. W zadaniu 33. podano tabelę, w której zamieszczono zakresy tolerancji niektórych bakterii względem pH podłoża, w którym występują. Maturzysta miał podać, która z wymienionych powyżej bakterii jest stenobiontem względem badanego czynnika. Na początku zadania 34. podano informację: „Na korzeniach łubinu w charakterystycznych brodawkach występują symbiotyczne bakterie azotowe z rodzaju Rhizobium.”; należało określić korzyści wynikające z tej formy współżycia dla łubinu oraz bakterii. Zadanie 35. polegało na podaniu dwóch wybranych z podanego tekstu skutki działalności człowieka mające negatywny wpływ na rozmnażanie i rozwój płazów. W zadaniu 36. przedstawiono schemat funkcjonowania jednej ze spalarni odpadów komunalnych i jej wpływ na otoczenia; należało przedstawić swoje stanowisko (za lub przeciw) dotyczące stosowania powyższej metody w Polsce, uzasadniając je dwoma argumentami. Zadanie 37. wymagało od maturzysty podania, w którym z wymienionych w tabeli ekosystemów występuje najgrubsza warstwa ściółki oraz uzasadnienia tej odpowiedzi. Przedostatnie, 38. zadanie, polegało na podaniu dwóch prawdopodobnych przyczyn występowania różnic w czasie rozkładu materii organicznej w ściółce wymienionych w tabeli ekosystemów. W ostatnim, 39. zadaniu należało uporządkować nazwy zwierząt (dinozaury, ssaki owadożerne, trylobity, małpy człekokształtne), wpisując je w odpowiednie miejsca na osi czasu, tak aby odzwierciedlały kolejność pojawiania się tych zwierząt na Ziemi. Arkusz maturalny online Źródło: Marta Kozownicka
Matura biologia 2019 czerwiec (poziom rozszerzony) Matura: CKE Arkusz maturalny: biologia rozszerzona Rok: 2019. Matura biologia 2007
Muszka owocowa Drosophila melanogaster ma cztery pary dobrze widocznych chromosomów. Ustalono, że barwa oczu muszki to cecha sprzężona z płcią (warunkowana przez dwa allele: czerwona – W lub biała – w), natomiast wielkość ciała oraz jego barwa to cechy autosomalne i od siebie niezależne (warunkowane przez allele: ciało normalne – G lub karłowate – g; barwa szara – B lub barwa czarna – b). Na rysunku schematycznym przedstawiono chromosomy osobnika muszki owocowej. Kreskami oznaczono możliwe położenie różnych alleli. a) Przyjmując powyższe założenia, wpisz w odpowiednie miejsca, oznaczone na rysunku kreskami, symbole literowe alleli osobnika o genotypie: b) Zapisz wszystkie rodzaje gamet produkowane przez osobnika muszki owocowej o podanym powyżej genotypie.
. 688 462 600 167 64 320 599 242
matura biologia rozszerzona maj 2007
